Ustawa o obronie Ojczyzny a prawo pracy

 

Ustawa o obronie Ojczyzny a prawo pracy

              Prezydent RP w dniu 18 marca 2022 r. podpisał ustawę z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny. Ustawa o obronie Ojczyzny została opublikowana w Dzienniku Ustaw z dnia 23 marca 2022 r. pod pozycją 655.

Ustawa wejdzie w życie 23 kwietnia 2022 r., z wyjątkiem art. 288 ust 2. I art. 777 ust. 4, które weszły w życie 24 marca 2022 r. Od 01 stycznia 2023 r. wejdzie w życie art. 439 ust. 1 pkt 4.

 Ustawa zakłada skodyfikowanie, znajdujących się dotychczas w różnych ustawach, przepisów prawa wojskowego.

 Z wejściem w życie ustawy wiąże się uchylenie 14 ustaw, w tym:

1) ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej,

2) ustawy z dnia 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, 

3)  ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych,

4) ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową,

5)  ustawy z dnia 25 maja 2001 r. o odpowiedzialności majątkowej żołnierzy,

6)  ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o służbie zastępczej,

7) ustawy z dnia 23 sierpnia 2001 r. o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców, 

8)  ustawy z dnia 9 października 2009 r. o dyscyplinie wojskowej.

  Rodzaje służby wojskowej na podstawie ustawy o obronie Ojczyzny

 Służba wojskowa dzieli się na (art. 129, 130, 131 ustawy):

1)     Czynną służbę wojskową, która polega na pełnieniu:

a)      zasadniczej służby wojskowej, która polega na:

-      dobrowolnej zasadniczej służbie wojskowej

-      obowiązkowej zasadniczej służbie wojskowej

b)      terytorialnej służby wojskowej,

c)      służby w aktywnej rezerwie w dniach tej służby oraz odbywaniu ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy,

d)     zawodowej służby wojskowej,

e)      służby w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

2)     Służbę w rezerwie, która dzieli się na:

a)      aktywną rezerwę,

b)      pasywną rezerwę.

 Uregulowania dotyczące praw i obowiązków żołnierzy, którzy nie są żołnierzami zawodowymi w zakresie prawa pracy wprowadzane przez ustawę o obronie Ojczyzny

1.       

Żołnierz Obrony Terytorialnej na obowiązek zawiadomić niezwłocznie swojego pracodawcę o fakcie powołania do terytorialnej służby wojskowej (art. 172 ust. 5. ustawy).

2.       

Stosunek pracy z osobą powołaną do pełnienia zasadniczej służby wojskowej albo terytorialnej służby wojskowej może być rozwiązany tylko za zgodą pracownika (art. 303).

Uregulowania tego nie stosuje się:

-      do umów o pracę zawartych na okres próbny lub na czas określony nie dłuższy niż 12 miesięcy,

-      do rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika,

-      w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy.

3.       

W przypadku, gdy okres dokonanego przez pracodawcę lub przez (!) pracownika (!) wypowiedzenia stosunku pracy upływa po dniu powołania pracownika do zsw lub tsw wypowiedzenie jest bezskuteczne.

W takim przypadku stosunek pracy można rozwiązać tylko na żądanie pracownika.

4.       

Pracownikowi (osoba pozostająca w stosunku pracy), który odbywa w czasie pełnienia dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej:

a)     szkolenie podstawowe w wymiarze do 28 dni zakończone przysięgą wojskową i wydaniem książeczki wojskowej,

b) szkolenie specjalistyczne połączone z wykonywaniem obowiązków na stanowisku służbowym albo

c)      rozpocznie kształcenie do zawodowej służby wojskowej (art. 95 ust. 4)

 

należy udzielić urlopu bezpłatnego na czas trwania szkolenia.

5.       

Od dnia poinformowania pracodawcy o terminie rozpoczęcia szkolenia podstawowego w wymiarze do 28 dni zakończone przysięgą wojskową i wydaniem książeczki wojskowej aż do dnia jego zakończenia oraz w okresie trwania szkolenia specjalistycznego połączonego z wykonywaniem obowiązków na stanowisku służbowym  i rozpoczęcia kształcenia do zawodowej służby wojskowej a także przez okres 12 miesięcy od dnia jego zakończenia, pracodawca nie może rozwiązać ani wypowiedzieć stosunku pracy z osobą odbywającą to szkolenie.

Przepisy dotyczące ochrony stosunku pracy przed rozwiązaniem i wypowiedzeniem stosuje się analogicznie jak w przypadku powołania do pełnienia zasadniczej lub terytorialnej służby wojskowej (art. 304).

Przepisy te nie mają zastosowania do umów o pracę zawartych na okres próbny albo na czas określony nie dłuższy niż 24 miesiące, a także w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy oraz w sytuacjach określonych w art. 52 Kodeks pracy i w art. 1 ust. 1 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

6.       

Pracodawca udziela pracownikowi powołanemu do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, z wyjątkiem służby pełnionej jednorazowo w czasie lub dniu wolnym od pracy – urlopu bezpłatnego na okres trwania tej służby.

Urlop udzielany jest na wniosek pracownika, a w przypadku wezwania w trybie natychmiastowego stawiennictwa – na podstawie zawiadomienia szefa wojskowego centrum rekrutacji.

W czasie trwania urlopu bezpłatnego pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.

Przepisy te stosuje się odpowiednio do żołnierzy rezerwy (art. 305).

7.       

Na wniosek pracownika powołanego do czynnej służby wojskowej (z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej) oraz pełniącego służbę w rezerwie pracodawca jest obowiązany udzielić mu zwolnienia od pracy bez zachowania prawa do  wynagrodzenia na 2 dni. Nie stosuje się w przypadku powołania w trybie natychmiastowego stawiennictwa.

8.       

Na wniosek pracownika, który pełnił terytorialną służbę wojskową rotacyjnie jednorazowo nieprzerwanie przez okres co najmniej 30 dni, pracodawca jest zobowiązany udzielić mu zwolnienia od pracy po obyciu tej służby na 1 dzień, bez zachowania praca do wynagrodzenia (art. 311).

9.       

W przypadkach określonych w punktach: 7 i 8 – pracodawca może wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy, na własny koszt.

10.   

W okresie odbywania przez żołnierza obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej rozwiązanie przez pracodawcę stosunku pracy z małżonkiem żołnierza może nastąpić wyłącznie z winy pracownika oraz w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (art. 306 ust. 1).

11.   

Pracownik powołany do terytorialnej służby wojskowej otrzymuje od pracodawcy odprawę w wysokości dwutygodniowego wynagrodzenia obliczonego według  zasad określonych dla ustalania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.

Odprawa nie przysługuje w razie ponownego powołania do tej samej służby (art. 306 ust. 2).

12.   

Członkowie rodziny pozostający na wyłącznym utrzymaniu żołnierza pełniącego służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, zachowują prawo do wszystkich świadczeń od pracodawcy, który zatrudniał żołnierza w dniu powołania go do służby, przysługujących członkom rodziny innych pracowników zatrudnionych przez tego pracodawcę.

13.

Pracownikowi, który w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej i zasadniczej służby wojskowej, podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy, w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy (art. 313).

14.

Pracownikowi, który w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej, w wyłączeniem zawodowej służby wojskowej, podjął pracę po raz pierwszy lub u innego pracodawcy niż ten, w którego był zatrudniony w dniu powołania do tej  służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia  wymaganego do nabywania lub zachowania uprawnień wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem uprawnień przysługujących wyłącznie pracownikom u pracodawcy, u którego podjął pracę.

Terminy określone w punkcie 13 i 14 uważa się za zachowane, jeżeli pracownik nie mógł podjąć pracy z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy.

15.

Żołnierze, którzy w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej – z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej – nie mogą podjąć pracy wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, u którego byli zatrudnieni w dniu powołania do tej służby, albo rozwiązania z nimi stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, a także którzy z innych przyczyn poszukują pracy – korzystają z pierwszeństwa w zakresie pośrednictwa pracy (art. 314).

16.

Pracownikowi, który podjął pracę po upływie 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem zawodowej służby wojskowej, czas  odbywania tej służby wlicza się do okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień wynikających ze stosunku pracy, z wyjątkiem uprawnień przysługujących wyłącznie pracownikom u pracodawcy, u którego podjęli pracę.

Termin na podjęcie pracy uważa się za zachowany, jeżeli pracownik nie mógł podjąć pracy z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy.

17.

W przypadku żołnierzy OT do okresu zatrudnienia wlicza się wyłącznie okres pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie.

18.

Pracodawca, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej, jest obowiązany zatrudnić go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz wynagrodzenia, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia ze służby pracownik zgłosił się do tego zakładu w celu podjęcia pracy. Niezachowanie tego terminu powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że nastąpiło to z przyczyn  usprawiedliwiających nieobecność w pracy (art. 315).

19.

Jeżeli pracownik uzyskał podczas odbywania zasadniczej służby wojskowej inne lub wyższe kwalifikacje zawodowe, pracodawca jest obowiązany na wniosek pracownika zatrudnić go w miarę możliwości na stanowisku, które odpowiada kwalifikacjom nabytym w Siłach Zbrojnych.

 

Świadczenie dla pracodawcy

 

Pracodawcy zatrudniającemu pracownika będącego żołnierzem rezerwy albo będącego żołnierzem OT pełniącym służbę wojskową rotacyjnie przysługuje świadczenie pieniężne za dni, w których pełnili oni służbę wojskową.

Świadczenie obejmuje wyłącznie rekompensatę kosztów, bez kwot wynagrodzenia poniesionych przez pracodawcę z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony nowego pracownika w celu zastępstwa żołnierza.

Świadczenie nie obejmuje także kwot wynagrodzenia z tytułu powierzenia zastępstwa innemu pracownikowi zatrudnionemu dotychczas u tego pracodawcy.

Jak również wypłaty żołnierzowi OT odprawy.

Pracodawca zwraca się z wnioskiem o wypłatę świadczenia do wojskowego centrum rekrutacji – właściwemu ze względu na siedzibę pracodawcy – nie później niż przed upływem 90 dni od dnia zwolnienia żołnierza rezerwy albo żołnierza OT z pełnienia służby.

Jeżeli żołnierz jest zatrudniony u dwóch lub więcej pracodawców, świadczenie przysługuje wszystkim zatrudniającym go pracodawcom, proporcjonalnie do poniesionych przez nich kosztów (art. 309).

Przy czym kwota świadczenia za każdy dzień pełnienia służby przez żołnierza nie może być wyższa od 1/22 dwuipółkrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw obowiązującego w kwartale bezpośrednio poprzedzającym termin powołania do tej służby.