Wygaśnięcie umowy o pracę

 

 Umowa o pracę wygasa w przypadkach określonych w Kodeksie pracy oraz w przepisach szczególnych.

📌Wygaśnięcie umowy o pracę jest jednym ze sposobów ustania stosunku pracy.

📌Wygaśnięcie stosunku pracy następuje tylko i wyłącznie w ściśle określonych przez przepisy prawne przypadkach.

📌Wygaśnięcie stosunku pracy następuje z mocy prawa.

📌Strony stosunku pracy nic nie muszą robić w tym kierunku.

📌Wygaśnięcie następuje bez zachowania okresów wypowiedzenia, w sposób natychmiastowy.

📌Nie ma znaczenia czy pracodawca lub pracownik wiedzieli o wygaśnięciu stosunku pracy ani kiedy powzięli o tym wiadomość.

📌Pracodawca w świadectwie pracy, które wystawi w związku z wygaśnięciem stosunku pracy, poda odpowiednie podstawy prawne, np. art. 63¹ K.p. w razie wygaśnięcia umowy z powodu śmierci pracownika.

Kodeks pracy przewiduje następujące przypadki, w których umowa o pracę wygaśnie:

Art. 63¹. § 1. Z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa.

Zobowiązania pracownika wynikające z umowy o pracę mają charakter osobisty – dlatego też nikt nie może, po śmierci pracownika, wstąpić w jego prawa i obowiązki. Tzn. nikt nie może świadczyć pracy zamiast pracownika.

Prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą na małżonka zmarłego pracownika oraz innych uprawnionych. Jeżeli takich uprawnionych nie ma wchodzą do spadku (są dziedziczone zgodnie z prawem spadkowym). Mogą to być, np. niewypłacone świadczenia pieniężne (wynagrodzenie, ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, premie, nagrody). Pracodawca zobowiązany jest także do wypłaty odprawy pośmiertnej (gdy występują osoby uprawnione do jej otrzymania).

Pracodawca musi sporządzić świadectwo pracy. Należy wydać je członkowi rodziny lub spadkobiercy, a jeżeli nie ma takich osób włączyć do akt osobowych zmarłego pracownika.

Art. 63². § 1. Z dniem śmierci pracodawcy umowy o pracę z pracownikami wygasają (z pewnymi zastrzeżeniami).

Z taką sytuacją będziemy mieć do czynienia, gdy pracodawca był osobą fizyczną i nie zatrudniał pracowników w ramach zorganizowanego przedsiębiorstwa, które podlega dziedziczeniu. 

Pracownikowi, którego umowa o pracę wygasła z powodu śmierci pracodawcy przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Do wygaśnięcia stosunku pracy nie dojdzie jeżeli pracownicy zostaną przejęci przez nowego pracodawcę na zasadach określonych w art. 23¹ K.p. (przejęcie zakładu pracy) lub zostanie ustanowiony zarząd sukcesyjny.

Kodeks pracy nie precyzuje kto, w przypadku śmierci pracodawcy i wygaśnięcia umów o pracę jest zobowiązany do wystawienia świadectwa pracy. Jeżeli nie dojdzie do przekazania pracowników na podstawie art. 23¹ K.p. i nie zostanie ustanowiony zarząd sukcesyjny, to obowiązek wystawienia świadectw pracy, deklaracji PIT-11 oraz wszelkich rozliczeń z pracownikami (również finansowych) spada na spadkobierców.

Gorzej, gdy spadkobiercy odrzucają spadek. Można wtedy wystąpić do sądu spadku z wnioskiem o wydanie postanowienia o nabyciu spadku.

Art. 66. § 1. Umowa o pracę wygasa z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał wcześniej bez wypowiedzenia umowę o pracę z winy pracownika.

Stosunek pracy wygaśnie z upływem 3 miesięcy nieobecności z powodu tymczasowego aresztowania jeżeli pracodawca nie rozwiązał wcześniej z pracownikiem umowy o pracę w oparciu o art. 52 § 1 pkt 2) K.p. z powodu popełnienia przez pracownika przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie pracownika na zajmowanym stanowisku, gdy przestępstwo jest oczywiste lub stwierdzone prawomocnym wyrokiem.

Pracodawca jest zobowiązany ponownie zatrudnić pracownika, w przypadku gdy postępowanie karne prowadzone wobec pracownika zostało umorzone lub gdy zapadł wyrok uniewinniający, a pracownik zgłosił się do pracy w ciągu 7 dni od uprawomocnienia się orzeczenia. Pracownik nie będzie miał prawa powrotu do pracy, gdy postępowanie karne umorzono z powodu przedawnienia albo amnestii, a także w razie warunkowego umorzenia postępowania.

Nieobecność spowodowana tymczasowym aresztowaniem jest nieobecnością USPRAWIEDLIWIONĄ.

Art.  74.  Niezgłoszenie przez pracownika powrotu do pracy po urlopie bezpłatnym udzielonym w związku z wyborem

Pracownik pozostający w związku z wyborem na urlopie bezpłatnym ma prawo powrotu do pracy u pracodawcy, który zatrudniał go w chwili wyboru, na stanowisko równorzędne pod względem wynagrodzenia z poprzednio zajmowanym, jeżeli zgłosi swój powrót w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z wyboru.

Niedotrzymanie tego warunku powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika.

Wygaśnięcie stosunku pracy na podstawie przepisów szczególnych:

➢ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej

art.  58.  2. W przypadku prawomocnego ukarania karą, o której mowa w ust. 1 pkt 3 i 4, stosunek pracy diagnosty laboratoryjnego wygasa z mocy prawa. Wygaśnięcie to pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. (tj. zawieszenie prawa wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego na okres od 12 miesięcy do 5 lat oraz pozbawienie prawa wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego).

➢ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym – art. 36 § 1

➢ustawa z dnia 28 stycznia 2016 r. - Prawo o prokuraturze – art. 93 § 3, § 4 oraz §  6

➢ustawa z dnia 27 lipca 2001 r.  - Prawo o ustroju sądów powszechnych - art. 68 

➢ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk – art. 102 ust. 1, art. 102 ust. 2

➢ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o ustroju sądów wojskowych - art. 34

➢ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych - art. 46 ust. 1 i ust. 2

➢ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej

art.  43a.  Stosunek służbowy strażaka wygasa z dniem jego śmierci lub uznania go za zmarłego.

➢ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej - art. 97

➢ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej - art. 45a

➢ustawa z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze

art.  186.  §  1. Spółdzielcza umowa o pracę wygasa z ustaniem członkostwa oraz w wypadkach, w których przepisy prawa pracy przewidują wygaśnięcie umowy o pracę z mocy prawa.

➢Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej

art.  70.  Stosunek pracy urzędnika służby cywilnej wygasa w razie:

1)  odmowy złożenia ślubowania;

2) utraty obywatelstwa państwa należącego do Unii Europejskiej lub innego państwa, którego obywatelom na podstawie umów międzynarodowych lub przepisów prawa wspólnotowego przysługuje prawo do podjęcia zatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

3)   prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby cywilnej;

4)   prawomocnego skazania za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;

5) prawomocnego orzeczenia utraty praw publicznych lub zakazu wykonywania zawodu urzędnika w służbie cywilnej;

6)     upływu trzech miesięcy nieobecności w pracy z powodu tymczasowego aresztowania;

7) odmowy wykonania decyzji w sprawie przeniesienia, o którym mowa w art. 62 i 63, lub niepodjęcia pracy w urzędzie, do którego urzędnik został przeniesiony w trybie art. 66.

➢ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych - art. 26

➢ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela  - art. 20 ust. 5c 

➢ustawa z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich - art. 51 ust. 2 

➢ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych  - art. 43b ust. 1, art. 43c ust. 1 

➢ustawa z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych 

art. 51 ust. 4. W razie prawomocnego ukarania karą wymienioną w art. 46 ust. 1 pkt 3 i 4, stosunek pracy lekarza weterynarii wygasa z mocy prawa. Wygaśnięcie to pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (tj. zawieszenie prawa wykonywania zawodu lekarza weterynarii na okres od trzech miesięcy do trzech lat oraz pozbawienie prawa wykonywania zawodu).